ED દ્વારા જપ્ત કરવામાં આવેલી સંપત્તિનું શું થાય છે, જેને નરેન્દ્ર મોદી ગરીબોમાં વહેંચવાની વાત કરી રહ્યા છે?

ચૂંટણીની મોસમમાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ફરી એકવાર મોટો દાવો કર્યો છે. પશ્ચિમ બંગાળની કૃષ્ણનગર લોકસભા સીટ પરથી બીજેપી ઉમેદવાર અમૃતા રોય સાથે વાત કરતાં પીએમ મોદીએ કહ્યું કે હું ઇડી દ્વારા જપ્ત કરાયેલા પૈસા ગરીબોમાં વહેંચવા માંગુ છું. સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈના જણાવ્યા અનુસાર વડાપ્રધાને કહ્યું કે હું તમારી પાસેથી સલાહ લઈ રહ્યો છું કે બંગાળમાં EDના લોકોએ લગભગ 3,000 કરોડ રૂપિયા જપ્ત કર્યા છે. આ પૈસા ગરીબ લોકોના છે અને હું તેમને પરત કરવા ઈચ્છું છું. પીએમ મોદીએ આગળ કહ્યું- બીજેપી લોકોએ બંગાળના લોકોને કહેવું જોઈએ કે તેઓને તે પૈસા ચોક્કસ મળશે જે ED પાસે છે. જો ચૂંટણી બાદ અમારી સરકાર બનશે તો અમે આ અંગે કાયદો પણ બનાવીશું.

EDની કાર્યવાહીથી કેટલી રકમ જપ્ત કરવામાં આવી?

કેન્દ્ર સરકારે વર્ષ 2022માં એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટની કાર્યવાહી અંગેનો ડેટા શેર કર્યો છે. આ ડેટા અનુસાર 2004-14 સુધીમાં EDએ 112 દરોડા પાડ્યા હતા, જે 2014 થી 2022 સુધીમાં વધીને 3,000 થી વધુ થઈ ગયા હતા. કેન્દ્રના જણાવ્યા અનુસાર, EDની ટીમે 2014-22 સુધીમાં લગભગ 99,356 કરોડ રૂપિયા જપ્ત કર્યા છે. નાણા મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર જે કેસમાં EDએ દરોડા પાડ્યા હતા, તેમાંથી કોર્ટે 23 કેસમાં આરોપી વ્યક્તિ અને સંસ્થાને દોષી ઠેરવ્યા હતા. મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, કોર્ટના દોષી ઠેરવવાથી સરકારને 869.31 કરોડ રૂપિયા મળ્યા છે. ED દ્વારા 2022 થી 2024 સુધીનો ડેટા આપવામાં આવ્યો નથી. વડાપ્રધાન મોદીના કહેવા પ્રમાણે EDએ પશ્ચિમ બંગાળમાંથી 3000 કરોડ રૂપિયા જપ્ત કર્યા છે.

પહેલા પૈસા જપ્ત કરવાની પ્રક્રિયા જાણો

મની લોન્ડરિંગ એક્ટ (PMLA) હેઠળ EDને પૈસા જપ્ત કરવાની સત્તા આપવામાં આવી છે. જ્યારે ED દરોડા પાડે છે, ત્યારે તે જે પણ પૈસા અથવા માલ મળે છે તેનો રિપોર્ટ તૈયાર કરે છે. આ રિપોર્ટ પર આરોપી વ્યક્તિ તેમજ EDના તપાસ અધિકારીની સહી છે.

રિપોર્ટ તૈયાર થયા બાદ ED બેંક એકાઉન્ટ ખોલાવીને પૈસા જમા કરાવે છે. તેમજ દરોડા દરમિયાન મળેલી વસ્તુઓને પરબિડીયાઓમાં મુકીને લોકરમાં રાખવામાં આવે છે. ED માત્ર તે જ સંપત્તિઓને જપ્ત કરે છે જેના સ્ત્રોતનો આરોપી જાહેર કરવામાં નિષ્ફળ જાય છે. ઉદાહરણ તરીકે જો દરોડા દરમિયાન આરોપીના ઘરેથી રૂ. 5 લાખ મળી આવે અને આરોપી તે નાણાંનો સ્ત્રોત જાહેર કરવામાં સફળ થાય, તો તેના પૈસા જપ્ત કરી શકાતા નથી. સ્ત્રોત જાહેર કરવામાં નિષ્ફળતાના પરિણામે નાણાં જપ્ત કરવામાં આવે છે. જપ્ત કરાયેલા નાણા તપાસ એજન્સીના પર્સનલ ડિપોઝીટ એકાઉન્ટમાં જમા છે.

મોટો સવાલ- ED આ પૈસાનું શું કરે છે?

સૌથી મોટો સવાલ એ છે કે ED આ જપ્ત કરાયેલા પૈસાનું શું કરે છે? ચાલો આ પ્રશ્નને વિગતવાર જાણીએ

1. કોર્ટના નિર્ણયની રાહ જોવાઈ રહી છે. જો કોર્ટ આરોપીના પૈસા અસલી તરીકે સ્વીકારે છે, તો ED તે પૈસા તેના માલિકને પરત કરે છે.
2. જો કોર્ટમાં પૈસા ગેરકાયદે માનવામાં આવે છે, તો ED તે પૈસા કેન્દ્ર સરકારને મોકલે છે. કેન્દ્રમાં જતા આ નાણાંને પબ્લિક મની કહેવાય છે.

દિલ્હી હાઈકોર્ટે તાજેતરમાં એક આદેશમાં કહ્યું છે કે જો એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ દરોડાના 365 દિવસની અંદર આરોપો સાબિત કરવામાં નિષ્ફળ જાય છે, તો તેણે જપ્ત કરાયેલ માલ પરત કરવો પડશે. ભૂષણ પાવર એન્ડ સ્ટીલ લિમિટેડ (BPCL)ના મહેન્દ્ર કુમાર ખંડેલવાલ દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજી પર કોર્ટે આ નિર્ણય આપ્યો હતો. નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે કોર્ટે પીએમએલએની કલમ 8(3) હેઠળ આ નિર્ણય આપ્યો હતો, જેમાં સંપત્તિ જપ્ત કરવાનો અને તેની સમયમર્યાદાનો ઉલ્લેખ છે.