સમય પહેલા ચોમાસાની કેવી રીતે એન્ટ્રી થઈ છે તે દેશ માટે સારા સમાચાર છે, તે ક્યાંથી આવે છે અને ક્યાં જાય છે તે વિશે બધું જાણો.

ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) એ ગુરુવારે કેરળ અને ઉત્તરપૂર્વ ભારતમાં ચોમાસાના પ્રવેશની પુષ્ટિ કરી છે. IMDના જણાવ્યા અનુસાર, આગાહીના બે દિવસ પહેલા ચોમાસું કેરળમાં પ્રવેશ્યું છે. અને જૂનથી સપ્ટેમ્બર દરમિયાન સામાન્ય કરતાં વધુ વરસાદની અપેક્ષા છે. છેલ્લા સાત વર્ષમાં આ પ્રથમ વખત છે જ્યારે ચોમાસાએ આગાહી પહેલા પ્રવેશ કર્યો છે.

છેલ્લી વખત તે ચોમાસાની આગાહી પહેલા 30 મે 2017ના રોજ ત્રાટક્યું હતું. જો કે, કેરળ અને પૂર્વોત્તર ભારતમાં છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી પ્રી-મોન્સુન વરસાદ થઈ રહ્યો છે. પરંતુ હવામાન વિભાગે તમામ પ્રારંભિક માપદંડો પૂર્ણ કર્યા બાદ જ ચોમાસાની એન્ટ્રીની જાહેરાત કરી છે. આ રીતે, આ વર્ષે ચોમાસાની આગાહી 1 જૂન કરતા બે દિવસ વહેલા આવી ગઈ છે.

ચાલો સમજીએ કે ચોમાસું શું છે અને આગાહી પહેલા તેનો પ્રવેશ દેશ માટે સારા સમાચાર છે. આ ઉપરાંત ચોમાસું ક્યાંથી આવે છે અને ક્યાં જાય છે તેના પર પણ એક નજર નાખીશું.

સમય પહેલા ચોમાસાનું આગમન કેવી રીતે 'ગુડ ન્યૂઝ'?

ભારત એક કૃષિપ્રધાન દેશ છે અને દેશની ખેતીમાં આ ચોમાસાની ભૂમિકા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. કારણ કે મોટા ભાગના ખરીફ પાકનું વાવેતર જૂન અને જુલાઈ મહિનામાં થાય છે. ભારતમાં કુલ વરસાદના લગભગ 70 ટકા વરસાદ દક્ષિણ-પશ્ચિમ ચોમાસામાં થાય છે. ભારતની લગભગ અડધી ખેતીની જમીન વાર્ષિક જૂન-સપ્ટેમ્બરના વરસાદ પર આધારિત છે. કૃષિ ક્ષેત્ર પણ ભારતના જીડીપીમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપે છે. આ ઉપરાંત દક્ષિણ-પશ્ચિમ ચોમાસું પીવાના પાણી અને ઔદ્યોગિક ઉપયોગની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા જળાશયોને ભરવામાં પણ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.

દિલ્હી-મુંબઈમાં ચોમાસું ક્યારે આવશે?

એવું માનવામાં આવે છે કે જૂનના અંત સુધીમાં ચોમાસું દિલ્હી પહોંચી જશે. દિલ્હી-NCR સહિત સમગ્ર ઉત્તર ભારત આકરી ગરમીની ઝપેટમાં છે. આવી સ્થિતિમાં ભારતમાં ચોમાસાની એન્ટ્રીથી રાહત મળવાની આશા છે. હવામાનની આગાહી કરતી વેબસાઈટ સ્કાયમેટના મહેશ પલવત કહે છે કે રાષ્ટ્રીય રાજધાનીમાં 27 જૂન સુધીમાં ચોમાસું આવવાની સંભાવના છે. જોકે, IMDએ 31 મેથી 2 જૂન દરમિયાન દિલ્હીમાં 25-35 કિમી પ્રતિ કલાકની ઝડપે પવન સાથે હળવા વરસાદની આગાહી કરી છે. તે જ સમયે, IMD મુંબઈના ડિરેક્ટર કહે છે કે કેરળ પહોંચ્યા પછી, ચોમાસું મહારાષ્ટ્ર, ખાસ કરીને મુંબઈને આવરી લેવામાં 8-10 દિવસ લેશે.

ચોમાસું શું છે?

નેશનલ જિયોગ્રાફિક મેગેઝિન અનુસાર, ચોમાસું એ વિસ્તારમાં પ્રવર્તમાન અથવા સૌથી મજબૂત પવનની દિશામાં મોસમી ફેરફાર છે. તે હંમેશા ઠંડાથી ગરમ વિસ્તારોમાં વહે છે. ભારતમાં જૂનથી સપ્ટેમ્બર દરમિયાન ચોમાસું આવે છે જ્યારે દક્ષિણ-પશ્ચિમ હિંદ મહાસાગરમાંથી ગરમ અને ભેજવાળી હવા ભારતીય ઉપખંડ તરફ જાય છે.

જમીન અને પાણીના જુદા જુદા તાપમાન ચોમાસાના આગમનમાં મદદરૂપ સાબિત થાય છે. કારણ કે ઉનાળાના મહિનાઓમાં ભારતીય પ્રદેશ ગરમ થઈ જાય છે. ગરમ હવા વધે છે. આ નીચા દબાણનો વિસ્તાર બનાવે છે જ્યારે હિંદ મહાસાગરનું તાપમાન તેની સરખામણીમાં વધારે છે. કારણ કે પ્રકૃતિને શૂન્યાવકાશ પસંદ નથી. આવી સ્થિતિમાં તે સમુદ્રમાંથી પવનને જમીન તરફ ધકેલવા લાગે છે. જેના કારણે ચોમાસાના આગમનની પ્રક્રિયા શરૂ થાય છે.

આવો, હું તારી રાહ જોઈ રહ્યો હતો… ચોમાસું પ્રવેશ્યું છે, સખત ગરમીમાં સારા સમાચાર આવ્યા છે.
ચોમાસું ક્યાંથી આવે છે અને ક્યાં જાય છે?

ભારતીય ચોમાસાના બે ભાગ છે. સૌપ્રથમ ત્યારે થાય છે જ્યારે વરસાદી વાદળો દ્વીપકલ્પીય ભારતમાંથી ઉત્તરીય મેદાનોમાં જાય છે, જેના કારણે ભારતની મોટાભાગની જમીન પર વરસાદ પડે છે. બીજું ત્યારે થાય છે જ્યારે આ વરસાદી વાદળો ચોમાસાના અંતમાં ઉત્તર ભારતમાં હિમાલયને અથડાવે છે અને હિંદ મહાસાગરમાં પાછા ફરે છે. તેને ઉત્તરપૂર્વ ચોમાસું કહેવામાં આવે છે. આ ચોમાસામાં, ઓક્ટોબર અને ડિસેમ્બર વચ્ચે તમિલનાડુ સહિત કેટલાક ભાગોમાં વરસાદ પડે છે.

હવામાનની આગાહી કરતી એજન્સી સ્કાયમેટ અનુસાર, ચોમાસાની ઉત્તરીય મર્યાદા અથવા NLM એ ભારતની ઉત્તરીય સીમા છે. જ્યાં સુધી કોઈપણ ચોમાસામાં વરસાદ પડે છે. ભારતના લેન્ડમાસ પર ફરતા ચોમાસાના વાદળોની હિલચાલ પર નજર રાખવાની આ એક રીત છે. ભારતીય હવામાનશાસ્ત્ર કહે છે કે ચોમાસું દક્ષિણથી ઉત્તર તરફ આગળ વધે છે અને લગભગ 15 જુલાઈ સુધીમાં સમગ્ર દેશને આવરી લે છે.

ભારતમાં ચોમાસું કેરળમાંથી જ કેમ પ્રવેશે છે?

ચોમાસું કેરળ થઈને ભારતમાં પ્રવેશે છે. કારણ કે દક્ષિણ-પશ્ચિમ ચોમાસું અરબી સમુદ્રમાંથી આવે છે અને ભારતના અન્ય કોઈ પણ ભાગ પહેલા કેરળના પશ્ચિમ ઘાટ પર અથડાય છે. ભારતીય હવામાન વિભાગે દેશમાં ચોમાસાની શરૂઆત જાહેર કરી છે જ્યારે કેરળના લગભગ 60 ટકા હવામાન મથકોએ સતત બે દિવસ સુધી 2.5 મીમી અથવા વધુ વરસાદ નોંધ્યો છે.